Volwassenen en ouderen kunnen problemen ondervinden met communiceren, het gehoor, de stem en met eten en drinken;
Bestaat er een moeite het uit de woorden komen, is het spreken minder verstaanbaar, wordt er hinder ervaren van het stotteren, worden er moeilijkheden ondervonden met het voeren van een gesprek door een vermindert gehoor, is het spreken belemmert door een hese of zachte stem, bestaan er keelklachten of is er sprake van slikproblemen? Onze logopedisten helpen graag.
Ook bij klachten van hyperventilatie of overmatige oprispingen bent u bij ons op de juiste plek.
Wij verzorgen logopedische behandelingen wanneer het spreken moeilijk is vanwege medische problemen zoals na een beroerte, de ziekte van Parkinson, ADCA, dementie, astma/COPD, een hersenaandoening (NAH), spierziekte of bij oncologische aandoeningen.
Afasie is een taalstoornis die ontstaat door hersenletsel in de linker hersenhelft. Dit wordt meestal veroorzaakt door een beroerte (CVA), maar kan ook ontstaan door een hersentumor, een ongeval of een andere aandoening in de hersenen.
Meer informatie
Bij sommige mensen zit het taalsysteem in de rechter hersenhelft. Als zij hersenletsel oplopen in de rechter hersenhelft kan er ook een afasie optreden. Afasie komt het meest voor bij volwassenen en ouderen. Maar ook kinderen en jongeren kunnen hersenletsel oplopen met een afasie als gevolg.
Door afasie ontstaan er problemen met het spreken, het lezen en het schrijven. Dit veroorzaakt stoornissen in de communicatie. De ernst en omvang van de afasie zijn onder andere afhankelijk van de plaats en de ernst van het hersenletsel, het vroegere taalvermogen, iemands persoonlijkheid en zijn algehele gezondheid.
Het kan zijn dat het taalbegrip is aangedaan. De persoon met afasie kan daardoor bijvoorbeeld alleen trefwoorden begrijpen en deze gaan interpreteren. Vooral bij ingewikkelde zinnen kan dit misverstanden opleveren.
Sommige mensen met afasie kunnen taal wel goed begrijpen, maar hebben moeite met het vinden van de juiste woorden of met het formuleren van goede zinnen. Het komt regelmatig voor dat de persoon met afasie een ander woord zegt dan hij eigenlijk bedoelt. Ook komt het voor dat de persoon met afasie wél veel spreekt, maar dat wát hij /zij zegt, voor de gesprekspartner niet of moeilijk te begrijpen is.
Lezen en schrijvenNaast het spreken en begrijpen kunnen er problemen zijn bij het lezen en schrijven. Het lezen van een boek of het volgen van een ondertiteling op de televisie is dan moeilijk en soms zelfs onmogelijk.
Het herstel van de taal- en spraakproblemen vindt voornamelijk plaats in de eerste drie tot zes maanden na de beroerte. In deze periode is veel logopedische therapie en oefening belangrijk.
Wat kunnen wij voor u betekenen?
Wij zullen eerst een onderzoek afnemen naar het begrijpen en uiten van de gesproken en geschreven taal. Zo kunnen wij in beeld brengen hoe de communicatie van de persoon met afasie met zijn omgeving (partner, familie) verloopt. De resultaten worden met u en uw naasten besproken. Wij geven u voorlichting en adviezen.
De behandeling is gericht op de individuele problematiek. Er worden oefeningen gedaan om het begrijpen, spreken, lezen en schrijven te verbeteren. Ook wordt de persoon met afasie en zijn/haar naaste(n) geleerd, hoe zij op een andere manier met elkaar kunnen communiceren. Het kan zijn dat een communicatiehulpmiddel zinvol is. Wij zullen u hierover adviseren en begeleiding bieden daar waar gewenst.
Voor meer informatie over afasie kunt u terecht op onderstaande websites
www.afasiecentrum.nl
www.afasie.nl
www.hersenletsel.net
Afasie bij Dementie– taalstoornis t.g.v. neurologische aandoening
Er zijn meer dan 50 soorten dementie. Elke vorm van dementie heeft zijn eigen kenmerken. In geval van Alzheimer heeft iemand bijvoorbeeld moeite met het geheugen, of kan iemand moeilijk uit zijn woorden komen. Iemand met een vasculaire dementie heeft weer moeite met het verwerken van informatie. De meeste klachten hebben te maken met denken, het geheugen, dingen doen en gevoelens. Veel voorkomende kenmerken van dementie zijn:
Een Primair Progressieve Afasie (PPA) is een vorm van dementie die zich in eerste instantie uit in taalproblemen. Omdat hier relatief weinig over bekend is wordt PPA vaak pas (te) laat gesignaleerd. Dit is spijtig. Des te vroeger de problemen (h)erkend worden, des te wij voor de persoon met een PPA kunnen betekenen. De kenmerken van een PPA verschillen per persoon. Onderstaande kenmerken kunnen zich voordoen:
De hierboven beschreven kenmerken kunnen leiden tot problemen. Problemen die kunnen ontstaan zijn:
Bovenstaande kan ontaarden in een sociaal isolement voor de persoon met PPA
Indien er sprake is of lijkt te zijn van taalproblemen bij dementie, kunnen wij dit nader onderzoeken. Aan de hand van de resultaten van het onderzoek kunnen wij u of uw naaste voorzien van adviezen om de communicatie te vergemakkelijken. Daarnaast is het mogelijk om samen met u of uw naaste een communicatie hulpmiddel uit te zoeken en/of te ontwikkelen. Tenslotte is het mogelijk om een (kort) persoonlijk trainingsprogramma te starten.
Al deze mogelijkheden kunnen bijdragen aan het verminderen van eventuele communicatieproblemen op korte en lange termijn. Meer informatie over dementie vindt u bij de volgende link: www.alzheimernederland.nl
Een dysartrie is een spraakstoornis, die wordt veroorzaakt door een beschadiging van het zenuwstelsel. Hierdoor werken de spieren die nodig zijn voor het ademen, het stemgeven en het spreken (articuleren) onvoldoende. Oorzaken van een dysartrie zijn bijvoorbeeld een beroerte (CVA), een hersentumor, een ongeval, een spierziekte zoals ALS, MS of een neurologische aandoening zoals de ziekte van Parkinson of ADCA. Deze aandoeningen komen voornamelijk voor bij volwassenen en ouderen, maar ook bij kinderen en jongeren kan een dysartrie ontstaan.
Meer informatie
De communicatie bij personen met een dysartrie is bemoeilijkt doordat hij/zij moeilijk te verstaan is. Dit kan komen door een onduidelijke uitspraak, een te zachte en/of hese stem, door een eentonig of nasaal (door de neus) stemgeluid of een combinatie hiervan.
Bij een dysartrie door een beroerte is er vaak sprake van een verlamming van (een deel van) één kant van het aangezicht, waardoor de mimiek verandert. Speekselverlies of slikproblemen kunnen het gevolg zijn (zie voor meer informatie ‘slikproblemen bij volwassenen’).
Wat kunnen wij voor u betekenen?
Wij zullen onderzoek doen naar het gevoel en het functioneren van de spieren in de mond en van het gezicht. Ook wordt de stem en de verstaanbaarheid beoordeeld.
De behandeling is gericht op het verbeteren van de verstaanbaarheid. U leert optimaal gebruik te maken van uw mogelijkheden. Vanuit een juiste, symmetrische lichaamshouding worden mondmotoriek (belangrijk bij het eten, drinken en het spreken), de uitspraak, de ademhaling en de stemgeving behandeld. Wij geven u en uw naasten adviezen. De resultaten van de behandeling zijn mede afhankelijk van de ernst en de aard van de ziekte of aandoening.
Wanneer spreken en verstaanbaar zijn niet (meer) lukt, kunnen wij samen met u een geschikt ondersteunend communicatiemiddel zoeken. Dit kan een gebaren- of tekensysteem zijn of een elektronisch communicatiehulpmiddel.
Onze hersenen gebruiken schema’s voor het uitvoeren van handelingen die uit meerdere onderdelen of bewegingen bestaan. Zo zijn er schema’s voor eten, lopen en aankleden. Dankzij deze schema’s weten we vanzelf in welke volgorde wij handelingen moeten uitvoeren en gaat dit vrijwel automatisch. Hierdoor kunnen we zelfs verschillende dingen tegelijk doen, bijvoorbeeld ons aankleden en praten tegelijk, want we hoeven er niet over na te denken.
Meer informatie
Een persoon met een apraxie heeft moeite met het uitvoeren van deze schema’s, met name bij complexe handelingen. In sommige gevallen kan een handeling wel geïmiteerd worden, maar kan deze niet op verzoek herhaald worden. Vaak lukt het beter als de handeling spontaan, zonder erbij na te denken, uitgevoerd wordt. Meestal slaagt iemand met een apraxie er niet in om verkeerd uitgevoerde handelingen, of een verkeerde volgorde van handelingen, te corrigeren.
Bij een verbale apraxie kan het schema voor het programmeren van de spraak niet meer goed worden gebruikt. De spieren werken nog goed maar het aansturen van de spieren geeft problemen. De oorzaak van dit probleem is hersenletsel, zoals een beroerte, een trauma door een ongeluk of een hersentumor. Het meest opvallende kenmerk bij een verbale apraxie is het voortdurende zoeken naar de juiste articulatieplaats van klanken. Het zijn niet altijd dezélfde woorden of klanken die problemen geven. De ene keer lukt een woord niet, de andere keer wel. Het kunnen steeds andere woorden zijn die problemen geven.
De ernst van een verbale apraxie kan variëren van helemaal niet meer kunnen spreken tot lichte articulatieproblemen die slechts zo nu en dan optreden. Een verbale apraxie kan ‘geïsoleerd’ voorkomen, of samen met een afasie of een dysartrie.
Wat kunnen wij voor u betekenen?
Wij onderzoeken de spraak, de verstaanbaarheid en de mondmotoriek. Nader onderzoek door een medisch specialist kan nodig zijn.
In overleg met u stellen wij een behandelplan op. Voor de behandeling van verbale apraxie bestaan diverse behandelmethoden. Bij een ernstige verbale apraxie wordt vaak zo snel mogelijk een alternatief communicatiemiddel gezocht, afhankelijk van uw mogelijkheden en wensen. Voorlichting is een belangrijk onderdeel van de behandeling. Wij zullen uw naasten adviezen geven over hoe zij u kunnen ondersteunen bij het spreken.
Slikstoornissen kunnen ontstaan door veranderingen in de structuren van de mond, de keel en het strottenhoofd. Er kunnen problemen ontstaan in de aansturing van de spieren, of er kan sprake zijn van een plaatselijke beschadiging waardoor het slikken minder goed gaat.
Na hersenletsel (bijvoorbeeld door een beroerte, ongeval, tumor) of een aandoening van het zenuwstelsel (bijvoorbeeld MS, Parkinson, A.L.S.) kan de aansturing van spieren problemen geven. Door een operatie in het hoofd- en halsgebied treden soms plaatselijke beschadigingen op of zijn er belemmeringen waardoor het eten en drinken minder gemakkelijk gaat. Stress en angst kunnen ook leiden tot problemen met het eten en drinken.
Meer informatie
Slikstoornissen hebben zowel lichamelijke als sociale gevolgen. Lichamelijke gevolgen zijn bijvoorbeeld verslikken, moeite met kauwen, het blijven hangen van voedsel, ongewenst gewichtsverlies of longontstekingen. Sociale gevolgen van slikproblemen zijn bijvoorbeeld dat het nuttigen van een diner in een restaurant kan lastig zijn en dat het plezier in het eten en drinken kan verdwijnen.
Wat kunnen wij voor u betekenen?
Wij kunnen d.m.v. een slikonderzoek de oorzaak van het slikprobleem vaststellen. Het logopedisch onderzoek kan worden uitgebreid met een onderzoek door een KNO-arts en/of een radioloog. Wij stellen in overleg met u een behandelplan op. Regelmatig wordt een persoon met slikproblemen besproken in een multidisciplinair team. Dit houdt in dat samen met u, de behandelende arts, de diëtist, de ergotherapeut en eventuele verzorging, het behandelplan wordt besproken.
Het doel van de interventie kan zich richten op het verminderen van het risico op verslikken, het verbeteren van de voedingstoestand of het met meer plezier eten en drinken. De behandeling kan zich richten op het aanleren van compensatiestrategieën of het trainen van specifieke spieren. Daarnaast worden adviezen aan u en uw naaste(n) gegeven met betrekking tot bijvoorbeeld de houding tijdens de maaltijd, de consistentie van het voedsel en de wijze van aanbieden.
De resultaten van de slikbehandeling zijn in grote mate afhankelijk van de ernst en aard van de slikstoornis. Soms blijven er beperkingen bestaan, waardoor bijvoorbeeld een bepaalde voedselbereiding noodzakelijk is (aanpassen van de consistentie). Voor meer informatie over slikstoornissen:
Meer informatie
| Slikklachtenkaart | Help mee aan een optimale behandeling van uw slikklachten |
| Folder | Over het slikorgaan en slikproblemen |
| Video | Logopedie en slikproblemen bij ouderen |
| Apotheek.nl | Video over het slikken van medicijnen |
Heesheid ontstaat wanneer er sprake is van niet goed functioneren van de stembanden. Dit kan ontstaan door diverse oorzaken zoals een infectie, verkeerd stemgebruik, blootstelling aan irriterende stoffen of een verminderde lichamelijke conditie. Vaak genezen de klachten spontaan, maar als de klachten langer dan 6 weken aanhouden is het verstandig een KNO-arts te bezoeken.
Meer informatie
Oorzaken van stemproblemen
Infectie
De meest voorkomende oorzaak van een hese stem is een ontsteking. Denk dan aan een verkoudheid die veroorzaakt wordt door virussen. Vaak neemt de heesheid vanzelf weer af als de infectie is genezen.
Verkeerd stemgebruik
Soms klinkt de stem hees door het niet goed gebruiken van de stembanden tijdens het spreken. De reden hiervan is niet altijd te achterhalen. Soms worden bij patiënten met stemproblemen géén afwijkingen aan de stembanden gevonden.
Heesheid door irriterende stoffen
De stembanden kunnen geïrriteerd raken door roken of langere blootstelling aan irriterende dampen. Heesheid kan in een enkel geval ook veroorzaakt worden door een allergie.
Lichamelijke conditie
Bij het ontstaan van heesheid kan de lichamelijke conditie een rol spelen. Bij vermoeidheid wordt de stem vaak niet krachtig genoeg gebruikt. Ook kunnen emoties een oorzaak van verkeerd stemgebruik zijn, bijvoorbeeld door een te hoge spierspanning.
Wat u zelf kunt doen tegen heesheid:
Probeer de stem niet te forceren wanneer u verkouden bent.
Probeer zo min mogelijk te kuchen, schrapen, fluisteren en schreeuwen.
Rustig spreken; als u te gehaast spreekt, heeft u geen tijd om uw stembanden op de juiste manier te gebruiken.
Niet roken; dit is erg slecht voor de stembanden.
Door uw neus ademen en voldoende water of ander vocht drinken; als uw slijmvlies uitdroogt, is het kwetsbaar.
Wij doen onderzoek. In overleg met u stellen wij een behandelplan op. In de behandeling wordt aandacht besteed aan lichaamshouding, ademhaling en aan een ontspannen manier van stemgeven door middel van verschillende stemtechnieken.
Ook wordt bekeken hoe uw stemgebruik in het dagelijks leven is, om zodoende advies op maat te kunnen geven. Wij rijken u adviezen aan voor een goede stemhygiëne.
Wilt u meer weten over uw stem, dan kunt u hiervoor terechtop www.stemplatform.nl. Hier vindt u informatie over veelvoorkomende ziektebeelden van de stem.
Globus (een “ brokgevoel “ in de keel) houdt in dat u het gevoel heeft dat er een slijmprop in de keel zit die niet weggeslikt kan worden, of dat u het gevoel heeft dat er een graat of een korreltje in de keel zit, of dat u een branderige, pijnlijke of geïrriteerde keel voelt . Over het algemeen is het een onschuldig probleem.
Meer informatie
Het globusgevoel zit meestal ter hoogte van het strottenhoofd. Hierdoor ontstaat de neiging steeds te schrapen, te kuchen of vaak te slikken. Hierbij kan altijd wel wat slijm geproduceerd worden. Van een globusgevoel wordt gesproken als er geen lichamelijke afwijking gevonden wordt die de klacht kan verklaren. Als er wel een lichamelijke aandoening is, zal de last van een brok in de keel zich voordoen bij de maaltijd (slikproblemen) en kan de stem schor of hees zijn.
Oorzaken:
Spierspanning
Tijdens het slikken, maar ook bij schrapen en kuchen, worden bepaalde keel- en halsspieren aangespannen. U kunt dat bijvoorbeeld zien aan de adamsappel (het vooruitstekend bovenste gedeelte van het strottenhoofd), die bij de slikbeweging op en neer gaat. Als de spieren gespannen blijven, kan dit tot gevolg hebben dat een brok in de keel gevoeld wordt. Als u minder gespannen bent, heeft u vaak minder last.
Gevoel van slijm in de keel
Het globusgevoel kan ook ervaren worden als een slijmgevoel in de keel. Normaal neusslijmvlies produceert elke dag veel slijm, dat regelmatig wordt doorgeslikt. Daarbij produceren we voortdurend speeksel. In totaal gaat het om een paar liter vocht per dag die we doorslikken zonder het te weten. Wanneer u zich deze productie van slijm en vocht bewust wordt, kunt u dit als een brokgevoel ervaren.
Wij kunnen door massage/ larynxmanipulatie/ stretching van de spieren in de hals, nek, kaak en mondbodem ontspanning realiseren. Dit zorgt ervoor dat het globusgevoel en/of de pijnklachten verminderen of verdwijnen. Daarnaast passen we Lax Vox toe. Dit zorgt voor ontspanning in uw hals/keel.
Symptomen van hyperventilatie die vaak genoemd worden zijn; duizeligheid, tintelingen, ademnood en hartkloppingen. Vaak ervaart men deze symptomen als beangstigend. Hyperventilatie kan optreden als een plotselinge aanval (acute vorm), maar ook als een constante manier van ademen (chronische vorm). Hyperventilatie kan zowel bij kinderen als bij volwassenen optreden en komt voor bij vrouwen en bij mannen.
Meer informatie
Hyperventilatie hangt veelal samen met onderliggende spanningen. Soms is er een duidelijk aanwijsbare oorzaak voor het ontstaan, zoals een verkeersongeval of het overlijden van een naaste. Vaak echter is er sprake van gevoelens van angst en onzekerheid. Hyperventileren kan ook uitsluitend een verkeerde ademgewoonte betreffen. Tenslotte kunnen hyperventilatieklachten optreden als er te snel en vrijwel zonder pauzes gesproken wordt.
Wat kunnen wij voor u betekenen?
Wij doen onderzoek naar ademgewoonten in rust en tijdens spreken. Samen met u wordt de afwijkende wijze van ademen en alles wat daarmee in verband staat in kaart gebracht en behandeld.
Tijdens de behandeling krijgt u inzicht in de problemen die met hyperventilatieklachten samenhangen en leert u deze anders te hanteren volgens de RET (Rationeel Emotieve Therapie). U krijgt inzicht in uw denken, voelen en handelen waardoor een opkomende aanval tijdig onderkend kan worden en daardoor voorkomen kan worden. Er wordt een functioneel en evenwichtig adempatroon in rust, tijdens spreken en andere lichamelijke inspanning aangeleerd. Algemene ontspanningsoefeningen maken deel uit van de behandeling.
Wanneer er sprake is van slechthorendheid kan het leren spraakafzien de communicatie met anderen verbeteren/vergemakkelijken. Spraakafzien is bedoeld voor slechthorenden en plots- en laat doof geworden mensen.
Meer informatie
Als u moeite heeft met het verstaan van spraak, ondanks het gebruik van hulpmiddelen zoals een hoortoestel of Cochleair Implantaat (CI), dan kan spraakafzien de communicatie verbeteren.
Wij leren u spraakafzien. U leert klanken van iemands mond ‘lezen’. Daarbij zijn non-verbale signalen zoals gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal een zeer belangrijk onderdeel.
U leert communicatiestrategieën te gebruiken waardoor u optimaal kunt spraakafzien.
Oorzaken zijn Aerofagie of Supragastrisch boeren.
Aërofagie betekent letterlijk ‘lucht slikken’. Er wordt lucht mee geslikt bij het eten en drinken of spreken. Deze lucht komt terecht in de maag en wordt vervolgens weer opgeboerd.
Supragastrisch boeren ontstaat wanneer lucht in de slokdarm wordt geperst of gezogen doordat de slokdarmspier ontspant, terwijl tegelijkertijd wordt ingeademd tegen een gesloten luchtpijp. De lucht dringt niet verder door dan de slokdarm en wordt vrijwel direct weer opgeboerd.
Meer informatie
Mogelijke oorzaken van Aërofagie zijn:
Mogelijke oorzaken van Supragastrisch boeren zijn:
Als u een van de mogelijke oorzaken van Aërofagie herkent, kunt u deze natuurlijk eerst zelf aanpakken door de oorzaak uit te schakelen. Wij kunnen u helpen bij het aanleren van een juiste coördinatie tussen ademen en slikken of het aanleren van de juiste ademtechniek tijdens spreken.